لوله های گالوانیزه که از جنس فلز هستند به همراه لوله های پلی اتیلن که نوعی پلاستیک محسوب می شود، بخش عمده ای از مصارف ساختمانی برای انتقال سیالات را بر عهده دارند. لوله های فلزی چون در مقابل رطوبت و زنگ زدن ضعیف هستند، حتماً باید طی یک فرآیند شیمیایی، به آن ها روکش محافظ اضافه شود. یکی از معروف ترین روش ها، استفاده فلز روی برای ایجاد لایه مقاوم روی آهن یا فولاد است. در این مورد، قطعه آهنی را درون وان روی مذاب قرار می دهند. بعد از مدتی قطعه را از وان روی خارج می کنند. سپس یک فرآیند شیمیایی روی قطعه اعمال می شود که نهایتاً به ایجاد لایه مقاوم در برابر اکسیژن منجر می شود. به این روش گالوانیزه کردن فلز می گویند.
هر کدام از گزینه های لوله گالوانیزه و پلی اتیلن، دارای مزایا و معایب خود هستند. با این حال خواهیم دید که چربیدن مزایای پلی اتیلن بر لوله های گالوانیزه، آن را به گزینه محبوبتری تبدیل کرده است.
مزایا و معایب لوله های گالوانیزه و پلی اتیلن
برای اینکه از خواص انواع لوله ها بیشتر بدانیم، لازم است که جزئیات مواد سازنده و کارکردشان را مطالعه کنیم. همان طور که بالاتر توضیح داده شد، لوله های گالوانیزه در اصل از انواع فلز مثل آهن و برنج ساخته شدند. این قطعات برای محافظت شدن در برابر اکسیژن و زنگ زدگی، با روی پوشانده می شوند. اما نقطه ضعف آن ها زمانی بیشتر جلوی چشم است که خراشی روی لایه محافظ ایجاد شود. در این صورت فلز از شیار ایجاد شده دچار زنگ زدگی و آسیب می شود.
فلزات همچنین در مقابل تغییر دما عکس العمل های شدیدتری نشان می دهند. به مرور زمان، انبساط و انقباض های متواتر، باعث از تحلیل رفتن مقاومت لوله کشی در قسمت اتصالات می شود. نقطه ضعف دیگر لوله های گالوانیزه در آسیب پذیری قسمت درونی لوله است. چون این ناحیه به طور کلی با لایه گالوانیزه پوشانده نمی شود.
مزایای لوله های گالوانیزه
البته لوله های فلزی دارای نقاط قوتی هم هستند. یکی از آن ها، مقاومت بالای فلز در مقابل ضربه و آسیب است. این ویژگی خوب را کمتر می توان در لوله های پلی اتیلن مشاهده کرد. نکته مثبت دیگر راجع لوله های گالوانیزه، مقاومت آن ها در مقابل دماهای خیلی بالا و تابش دائمی خورشید است. به همین دلیل لوله های مذکور هنوز هم کاربردهای خاص خود را در صنایع مختلف دارند.
مواد اولیه و روش تولید لوله های پلی اتیلن
پیشتر راجع لوله های گالوانیزه صحبت کردیم. گفتیم که فلزات دارای چه خواص مثبت و منفی برای تشکیل یک خط انتقال هستند. با این حال پلی اتیلن به عنوان یک زیرشاخه برای پلاستیک ها، نقاط قوت اثبات شده ی خود را دارد. در این چند دهه ی اخیر بعد از کشف پلی اتیلن و خواص آن، همواره شاهد افزایش ضریب نفوذ این ماده و فرآورده هایش در دنیای صنعت هستیم.
پلی اتیلن ماده ایست شیمیایی از گروه پلیمرها. این پلاستیک در پتروشیمی ها با استفاده از واکنش های شیمیایی خاصی بین مولکول های اتلین به دست می آید. کشور ما با داشتن منابع نفت و گاز بسیار و صنایع پتروشیمی گسترده، یکی از بهترین مناطق دنیا برای کار در حوزه صنعت پلی اتیلن است. از پلی اتیلن در گریدهای تجاری مختلفی استفاده می شود. اما یکی از مهمترین کاربردهای آن که حجم بالایی هم دارد، تولید لوله های پلی اتیلن در قطعات مختلف است. از این محصولات برای لوله کشی ساختمان های مسکونی تا ایجاد خطوط انتقال آب و گاز و فاضلاب در مقیاس بزرگ استفاده می شود.
مزایا و معایب لوله های پلی اتیلن
اندر احوالات معایب محصولات پلی اتیلنی می شود به شکنندگی و مقاومت کم در دماهای بالا اشاره کرد. با این حال توجه داشته باشید که کیفیت پلاستیک ها طی چند دهه ی اخیر مدام رو به رشد بوده. این یعنی با پیشرفت تکنولوژی می شود انتظار داشت که لوله های پلی اتیلن نسل های بعدی، حتی از این مقدار هم انعطاف مناسبتر داشته باشند. به هر نحو این را در نظر داریم که لوله های پلی اتیلن سایز بزرگ، در پروژه هایی به کار می روند که انعطاف پذیری خیلی بالایی نیاز ندارند.
مزایای لوله های پلی اتیلن نسبت به گالوانیزه ها
لوله های از جنس پلی اتیلن به دلایل مختلفی گزینه های مناسبی هستند.
- لوله های پلی اتیلن وزن به نسبت کمتری دارند. دلیل آن هم کاملاً واضح است. اساساً چگالی پلاستیک و پلیمرها نسبت به انواع فلزات مثل آهن، کمتر است. به همین دلیل محصولات پلی اتیلنی برای پروژه هایی که به لوله های سایز بزرگ نیاز دارند، انتخاب های بهتری هستند.
- لوله های پلی اتیلن حتماً قیمت کمتری نسبت به فلزات دارند. تنها قیمت فلز مصرف شده یا مواد اولیه مورد نیاز برای گالوانیزه کردن لوله ها می توانند جلوتر از هزینه تولید لوله های پلی اتیلن باشد.
- لوله های پلی اتیلن دوستدار محیط زیست هستند. دلیل آن هم به وجود آمدن پسماندهای مضر از لوله های فلزی طی زمان است. در عوض محصولات پلاستیکی طول عمر بالایی از مقیاس 50 سال دارند.
- لوله های گالوانیزه در مقابل خطرات محیط باز آسیب پذیری بالاتری دارند. به عنوان مثال اگر لایه روی فلز از بین برود، لوله به راحتی زنگ می زند. این اتفاق برای سطح داخلی لوله هم می افتد و آن را دچار پوسیدگی می کند. در حالی که لوله های پلی اتیلن در مقابل مخاطرات شیمیایی بسیار مقاومتر هستند.
جمع بندی راجع مقایسه لوله های پلی اتیلن و لوله های گالوانیزه
از نظر فنی، لوله ها با جنس های مختلف کاربردهای خاص خود را دارند. با این حال اگر بخواهیم برای یک پروژه استراتژیک انتقال آب و گاز تصمیم بگیریم، هزینه و ماندگاری لوله ایجاب می کند که از لوله های پلی اتیلن استفاده کنیم.
سوالات متداول راجع لوله های گالوانیزه و پلی اتیلن
لوله ی گالوانیزه چگونه ساخته می شود؟
این کالا در اصل از جنس فلزاتی مثل آهن و فولاد ساخته شده. اما برای جلوگیری از زنگ زدگی و آسیب های اکسیداسیون، از فلز روی برای ساخت لایه محافظ رویِ لوله فلزی استفاده می شود.
لوله های گالوانیزه ارزانتر هستند یا پلاستیکی؟
لوله های گالوانیزه از فلز ساخته شده اند. این یعنی در حجم مساوی، قیمت ماده اولیه فلزی بسیار بیشتر از ماده اولیه پلی اتیلن است. در نتیجه عموماً این لوله ها قیمت بالاتری دارند.
برای انتقال آب و گاز از چه لوله ای استفاده می شود؟
اخیراً در سراسر دنیا، پروژه های استراتژیک انتقال آب و گاز با استفاده از لوله های پلی اتیلن ساخته می شود. این لوله ها قیمتی به نسبت کمتر دارند، با این حال از نظر فیزیکی و شیمیایی هم دارای خصوصیات مهم و خوبی هستند.